Στις λέξεις φωτιά

Την Μαρίκα Νίνου την άκουσα για πρώτη φορά το 1981-1982, περίπου στα δέκα μου. Ο πατέρας μου είχε αγοράσει μια κασέτα με επιτυχίες της από κάποιον πάγκο της Ομόνοιας και την ακούγαμε στο άσπρο Yugo κατά τις πρωινές κυριακάτικες αυτοκινητάδες μας στη Νέα Ιωνία και τη Νέα Φιλαδέλφεια. Θυμάμαι μου έλεγε ότι η Νίνου υπήρξε η μεγαλύτερη τραγουδίστρια, ωστόσο εμένα τότε δεν με συνάρπαζε. Από εκείνες τις ακροάσεις μού έχει μείνει μια απροσδιόριστη αίσθηση ότι τραγουδούσε κυρίως ελαφρά τραγούδια, είδος που ποτέ δεν μου άρεσε. Την Νίνου ουσιαστικά την ανακάλυψα περίπου δέκα χρόνια αργότερα.

Υπήρξε μάλλον η τελευταία μιας μακράς χορείας τραγουδιστριών του ρεμπέτικου, στην οποία συγκαταλέγονται η Ρόζα Εσκενάζυ, η Βούλα Παπαγκίκα, η Στέλλα Χασκίλ, η Ρίτα Αμπατζή, η Σοφία Καρίβαλη, η Ιωάννα Γεωργακοπούλου, η Σωτηρία Μπέλλου κ.ά., σφραγίζοντας με λαμπρό τρόπο την πτώση του. Τραγουδώντας κυρίως τα χρόνια της μετάλλαξής του σε αρχοντορεμπέτικο-λαϊκό, δεν πρόλαβε την "χρυσή" του εποχή. Ωστόσο ό,τι τραγούδησε, το τραγούδησε ανεπανάληπτα, και έδωσε βαρύτητα σε τραγούδια με εμφανείς στιχουργικές αδυναμίες. Αναφέρω χαρακτηριστικά το "Έλα όπως είσαι", τραγούδι που η Νίνου μεταμορφώνει με την ενέργεια της φωνής της. Ειδικά στην εκτέλεση που -παραλλάσσοντας τους στίχους "Η νύχτα είναι δική μας και πρέπει να γλεντήσουμε με όλη την ψυχή μας"- εκείνη τραγουδά "πρέπει να πενθήσουμε με όλη την ψυχή μας", σου δίνει την αίσθηση ότι τραγουδάει με τη δύναμη που χαρίζει κάποιες φορές η απόλυτη απελπισία, σαν να γελάει κοιτώντας στα ίσια το τραγικό. Αυτή την εντύπωση μου έδωσε και όταν την είδα σε κάποια παλιά ελληνική ταινία να τραγουδάει στου Τζίμη του Χοντρού.

Η Νίνου έβρισκε μέσα σε στίχους αδιάφορους ή και ατυχείς, κάποιες φράσεις ή και λέξεις ακόμη, τις οποίες φόρτιζε τόσο έντονα συναισθηματικά που αποκτούσαν την αρχική τους, πραγματική, βαρύτητα (για παράδειγμα, ο τρόπος που τραγουδά στη"Ζαϊρα", "Μ' άναψες φωτιά, δεν αντέχω πια"). Ακόμη και στις περιπτώσεις που κάνει δεύτερη φωνή, κατορθώνει να χαρακτηρίζει το τραγούδι. Για παράδειγμα στο "Αντιλαλούνε τα βουνά", τραγουδά αξέχαστα: "Μουγκρίζω απ' τις λαβωματιές και απ' τις δικές σου μαχαιριές". Ασφαλώς έχει πει και πολύ μεγάλα τραγούδια ["Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα", "Γεννήθηκα για να πονώ" κ.ά.] και έχει κάνει μεγάλα με τη ζωοδότρα φωνή της πολύ περισσότερα. Κατά τη γνώμη μου η Νίνου υπήρξε η μεγαλύτερη λαϊκή τραγουδίστρια, εκείνη που έβαζε στις λέξεις φωτιά.